STORIES
STORIES
Hollands glorie op de zeebodem
De tijd van de verre ritten naar het Midden-Oosten, in de jaren ’70 en ’80, is legendarisch. De chauffeurs waren zonder communicatiemiddelen wekenlang onderweg in kleine cabines en konden alleen op zichzelf en op elkaar terugvallen. Er zijn nog maar weinig vrachtwagens uit die tijd over. Toch is er een plek waar meer dan honderd vrachtwagens van Midden-Oostenrijders te bekijken zijn. Om er te komen, moet je alleen wel een duikpak aantrekken.
Oorspronkelijk ging de route naar het Midden-Oosten via Turkije, maar toen het onrustiger werd in dat land werden veerdiensten tussen Griekenland en Syrië populair. Door deze lijndiensten kon Turkije ontweken worden en het was nog goedkoper ook. Op deze route werd in 1979 de MS Zenobia in de vaart genomen. Net zoals twee zusterschepen was de MS Zenobia een veerboot van 172 meter lang, met drie vrachtwagendekken en slaapvertrekken voor de chauffeurs.
Op 2 juni 1980 was de MS Zenobia pas een half jaar oud, toen het schip in de buurt van Larnaca op Cyprus serieus slagzij maakte. Het schip hing 40 graden naar bakboord. De chauffeurs van de 104 vrachtwagens op het schip en de bemanning zijn van boord gehaald via de reddingsboten en een toevallig passerend containerschip. De chauffeurs werden ondergebracht in hotels in Larnaca op Cyprus, waar ze moesten wachten tot ze weer konden terugkeren naar hun vrachtwagens.
“Enkele vrachtwagens staan rechtop in het zand naast het schip”
Maastrans
Ook een chauffeur van Maastrans uit Veen was aan boord, onderweg met een fraaie Scania 110Super om bouwmaterialen naar Saoudi-Arabië te brengen. Henk Maas, toentertijd met zijn broer eigenaar van Maastrans, weet het nog goed. “Mijn chauffeur belde me en zei dat hij op Cyprus was. Dat was raar, want daar moest hij helemaal niet zijn. Ik zei hem: maakt niet uit, bel maar als je de lading hebt afgeleverd. Maar een tijd later sprak ik de chauffeur weer, en toen zei hij: het schip is weg! Ze zeggen dat het schip gezonken is!”
Het was waar. In de nacht van 7 juni zonk de MS Zenobia naar de bodem van de Middellandse Zee. Iedereen was van boord, maar meer dan honderd vrachtwagens en hun lading verdwenen in de golven. Het verhaal gaat dat het fout ging met het computersysteem dat het schip moest stabiliseren. Er is nog geprobeerd het schip te redden: het is technici nog één keer gelukt het schip bijna rechtop te krijgen, maar later maakte het schip weer 45 graden slagzij. Enkele vrachtwagens zouden toen zijn losgeslagen, waarna er geen redden meer aan was.
Transportgeschiedenis op de zeebodem
Heel wat transportgeschiedenis verdween naar de bodem. Het Zwitserse transportbedrijf Friderci had maar liefst vijf auto’s aan boord, waaronder één van hun beroemde Kenworths. Het Oostenrijkse Platzer Transport had een jaar eerder al twee vrachtwagens verloren bij onrusten in Iran, en had nu drie spiksplinternieuwe Steyrs aan boord. Eigenrijder Tailor uit Groot Brittanië verloor een Fiat, zijn enige vrachtwagen. Hungarocamion verloor meerdere wagens. En ook de Scania van Maastrans verdween in de golven. “Eigenlijk hebben we geluk gehad,” zegt Henk Maas, “we stonden wel eens met alle vijf wagens tegelijk aan boord.”
Niemand heeft ooit een cent gekregen van de verzekering. De MS Zenobia mocht van de havenautoriteiten de haven van Larnaca niet in, dus het lag in internationale wateren toen het zonk. De verzekeringen waren alleen geldig in Europa en het Midden-Oosten, niet in internationale wateren. Er is ook nooit een poging gedaan iets van het schip te bergen: alles is nog aan boord. Boze tongen beweren dat het schip expres naar internationale wateren is gesleept, zodat de verzekering niks uit hoefde te keren. Voor chauffeurs en transportbedrijven aan boord was dit een flinke klap: alles kwijt en geen vergoeding.
Duikparadijs
Bijna veertig jaar later is het wrak van de MS Zenobia één van de populairste duikplekken ter wereld. Het schip ligt op zijn kant in ondiep water op slechts anderhalve kilometer uit de kust van Cyprus. De stuurboordkant van het schip ligt maar 16 meter onder het wateroppervlak en is dus zelfs voor beginnende duikers te bereiken. De bodem is op slechts 42 meter. Het zicht is er meestal goed en het water relatief warm. Er komen dan ook zo’n tienduizend duikers per jaar op af.
Ervaren duikers kunnen helemaal het schip in. Op de brug is alle apparatuur nog aanwezig en in het restaurant zijn de frisdrankautomaat en de magnetrons nog te herkennen. Op de dekken liggen de vrachtwagens opgestapeld op hun zijkant. Sommige vrachtwagens hangen zelfs nog in de kettingen, al storten deze vroeg of laat naar beneden. Enkele vrachtwagens staan rechtop in het zand naast het schip.
Populair bij duikers
Echte durfals zwemmen helemaal naar de machinekamer, diep in het schip. Dit is niet zonder risico: omdat het schip op zijn kant ligt, verlies je snel je oriëntatie. Bovendien is het erg donker. In de loop van de jaren zijn er acht duikers omgekomen in het wrak. Duikers moeten voorzichtig zwemmen om niet teveel stof te maken. Ze moeten ook allemaal handschoenen aan vanwege scherpe metaaldelen overal.
“Het is een geweldige ervaring,” aldus Richard Lockett, die vier keer naar het wrak heeft gedoken. “Ik heb naar meerdere wrakken gedoken maar de MS Zenobia is speciaal omdat hij vrij nieuw is en omdat het zicht er zo goed is. Hij is snel gezonken en alles is nog aan boord. Er is een lading slaapzakken, een trailer met generatoren en één truck vervoerde flesjes ethanol, die nu allemaal tegen het plafond drijven. Rond het schip ligt een lading eieren en diep in het schip is een trailer vol botten: deze vrachtwagen vervoerde vlees. Al deze spullen maakt het duiken extra interessant.”
Midden-Oosten rijders
Voor de vrachtwagenliefhebber is de MS Zenobia een uniek kijkje in de wereld van de Midden-Oostenrijders. De meeste vrachtwagens zijn nog goed te herkennen. Naast de nog bestaande merken zie je er ook merken die ondertussen verdwenen zijn, zoals Hanomag-Henschel, Fiat en Steijr. Ook is er een Ford Transcontinental aan boord, net zoals de Kenworth van Friderici. Meer dan honderd oude vrachtwagens op één plek: dat is meer dan in menig museum.
Helaas gaat de conditie van het schip en zijn vrachtwagens achteruit. Langzaam neemt de natuur het schip over: de MS Zenobia is een kunstmatig rif geworden vol zeldzame vissen en andere zeedieren. Ook de vrachtwagens raken steeds meer overgroeid. Het is een kwestie van tijd tot dit unieke stukje transportverleden niet meer herkenbaar is. “Tot voor tien jaar geleden kon je zelfs de bedrijfsnaam nog lezen en lag onze wagen er mooi bij,” zo vertelt Henk Maas, “maar tegenwoordig zitten er gaten in de deuren. Wel jammer, want elke duiker komt erlangs. Onze Scania ligt op de mooiste plek!”